In de Europese Unie vallen ieder jaar naar schatting 33.000 doden als gevolg van antibioticaresistentie. Alsof dat nog niet genoeg is om ons druk over te maken, verspreidt zich nu ook een gist over de wereld dat resistent is tegen geneesmiddelen.
De gist, candida auris genaamd, werd tien jaar geleden voor het eerst ontdekt in het oorsmeer van een patiënt in Japan. Sindsdien heeft hij zich snel razendsnel verspreid en komt hij voor in landen als de Verenigde Staten, Colombia, India en Zuid-Korea.
In Nederland is de gist bij één patiënt gevonden, vertelt medisch microbioloog Jacques Meis op NPO Radio 1. “Die patiënt was zelf niet de bron van de uitbraak”, zegt hij. Hij of zij raakte dus ergens anders geïnfecteerd. Of de patiënt inmiddels genezen is, is onduidelijk.
In de VS raken er veel meer mensen geïnfecteerd. In augustus 2016 werden de eerste gevallen in het land gemeld, in mei 2017 ging het al om 77 mensen. In februari 2019 hadden artsen al 587 gevallen van candida auris ontdekt.
Gist verspreidt zich in ziekenhuizen
Hoe het kan dat de gist zo’n snelle opmars maakt, is nog niet helemaal duidelijk. Wetenschappers vermoeden dat het gebruik van pesticiden en antibiotica in de landbouw ermee te maken heeft. De gist zou in die omgeving de resistentie kunnen hebben opgebouwd.
Wel is duidelijk dat de gist zich tot nu toe vooral via ziekenhuizen verspreidt, en dat dit komt doordat hij lastig uit een ruimte weg te krijgen is. Hij kan volgens deskundigen wekenlang op muren, vloeren en meubels in leven blijven doordat hij niet goed reageert op de meeste schoonmaakmiddelen.
Als gevolg daarvan moest in het Verenigd Koninkrijk de intensive-care-vleugel van een ziekenhuis sluiten nadat 72 mensen geïnfecteerd raakten met de gist. In Spanje liepen 372 mensen de gist op; 41 procent van hen overleed in de maand die volgde.
Risico op bloedvergiftiging
Vooral mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals ouderen of baby's die te vroeg geboren zijn, lopen risico op de gistinfectie. Medicijnen werken vervolgens lang niet altijd, zegt Meis. "De meeste gisten die we kennen zijn goed te behandelen. Maar deze is vrij resistent." De Amerikaanse krant The New York Times schrijft dat de gist in meer dan 90 procent van de gevallen niet reageert op de bestaande medicijnen.
Volgens Meis is de gist zo gevaarlijk omdat hij ervoor kan zorgen dat je een soort bloedvergiftiging krijgt. "Hij verplaatst zich vanaf de darm of de huid richting het bloed. Als dat gebeurt, kan hij in veel gevallen dodelijk zijn. In ontwikkelingslanden overlijdt 60 tot 70 procent van de mensen met deze infectie."
Om het allemaal nog wat erger te maken, weten veel mensen die candida auris bij zich dragen dat niet eens. Volgens de CDC, de Amerikaanse dienst voor ziektepreventie en -bestrijding, hebben sommige mensen simpelweg geen last van de symptomen. Anderen worden wel ziek van de gist, maar hebben dat niet door omdat ze ook aan een andere ziekte lijden.
Nog geen reden tot zorg in Nederland
Toch hoeven we ons in Nederland op dit moment weinig zorgen te maken, zegt Meis. Nederlandse ziekenhuizen nemen veel preventiemaatregelen om ervoor te zorgen dat resistente bacteriën zich minder snel verspreiden, en daarmee wordt ook voorkomen dat de gist zich verspreidt.
"Elke buitenlandse patiënt die naar een Nederlands ziekenhuis komt en potentieel in een ander ziekenhuis heeft gelegen waar het is blootgesteld aan een resistente bacterie of gist, komt in contactisolatie. Dat betekent dat de patiënt op een eenpersoonskamer komt en alleen behandeld wordt door artsen met een schort, mondkapje en handschoenen. Zo wordt mogelijke verspreiding voorkomen", zegt Meis.
"Ondertussen wordt de patiënt getest op resistente bacteriën en gisten. Pas als duidelijk is dat de patiënt die niet heeft, wordt hij of zij vrijgegeven."